Celf a dylunio
- Disgrifio a thynnu cymariaethau rhwng eu gwaith eu hunain a gwaith pobl eraill
- Archwilio ac arbrofi â’r dulliau a ddefnyddiwyd gan artistiaid eraill o wahanol gyfnodau, lleoedd a diwylliannau
- Gwerthuso dulliau a chanlyniadau eu gwaith eu hunain a gwaith eu cyd-ddisgyblion
- Dylai’r disgyblion gael eu hysgogi a’u hysbrydoli gan: artistiaid eraill; dulliau a phrosesau; cyfryngau; arddulliau; syniadau
- Archwilio, arbrofi a chymhwyso elfennau iaith weledol, gyffyrddol a synhwyraidd celf, crefft a dylunio, sy’n cynnwys: llinell, tôn, lliw, patrwm, gwead, siâp a ffurf
Y Celfyddydau Mynegiannol
Mae archwilio’r celfyddydau mynegiannol yn hanfodol er mwyn dyfnhau sgiliau a gwybodaeth gelfyddydol, ac mae’n galluogi dysgwyr i ddod yn unigolion chwilfrydig a chreadigol.
Cam cynnydd 3:
- Rwy’n gallu archwilio’r effeithiau mae ystod o dechnegau, deunyddiau, prosesau, adnoddau, offer a thechnolegau creadigol yn eu cael ar fy ngwaith creadigol fy hun ac eraill.
- Rwy’n gallu archwilio sut y gall gwaith creadigol gynrychioli, cofnodi, rhannu a dathlu hunaniaethau personol, cymdeithasol a diwylliannol.
- Rwy’n gallu archwilio a disgrifio sut mae artistiaid a gwaith creadigol yn cyfleu gwahanol naws a syniadau, a’r effaith maen nhw’n ei chael ar gynulleidfa.
Mae ymateb a myfyrio, fel artist ac fel cynulleidfa, yn rhan hanfodol o ddysgu yn y celfyddydau mynegiannol.
Cam cynnydd 3:
- Rwy’n gallu rhoi ac ystyried adborth adeiladol am fy ngwaith creadigol fy hun a gwaith creadigol pobl eraill, gan fyfyrio arno a’i wella yn ôl y gofyn.
- Rwy’n gallu cymhwyso gwybodaeth a dealltwriaeth o gyd-destun, a gwneud cysylltiadau rhwng fy ngwaith creadigol fy hun a gwaith creadigol pobl eraill, ac o leoedd a chyfnodau gwahanol.
- Rwy’n gallu myfyrio ar y ffordd y mae artistiaid wedi llwyddo i greu effeithiau neu gyfleu hwyliau, emosiynau a syniadau yn eu gwaith.
Dyma un o’r gwersi yn Grym y Gweld sy’n edrych ar olygfeydd o fywyd bob dydd. Mae’n ffocysu ar baentiad Josef Herman Miners (Glowyr) a grëwyd yn 1951.
Mae’r adnoddau canlynol hefyd yn rhan o’r thema ‘bob dydd’ (Saesneg yn unig):
Crëwyd yr adnodd hwn mewn cydweithrediad ag Oriel Gelf Glynn Vivian.
This resource is also available in English. | Mae’r adnodd hwn ar gael yn Saesneg hefyd.
I ddysgu’r wers hon, lawrlwythwch y nodiadau i athrawon ar ddyfais wahanol neu argraffwch nhw. Agorwch y dudalen hon ar eich sgrin neu fwrdd gwyn. Yna defnyddiwch y cwestiynau annog yn y nodiadau i athrawon i dywys eich disgyblion drwy’r wers.
Mae haneswyr celf yn galw paentiadau o olygfeydd o fywyd pob dydd yn baentiadau 'genre'. Mae’r darluniau hyn fel arfer yn dangos pobl gyffredin ac anhysbys yn gwneud pethau arferol. Y gwrthwyneb felly i'r hyn y mae haneswyr celf yn ei alw'n baentiadau 'hanes', lle mae'r artist yn dangos golygfa benodol sy’n tarddu o hanes neu chwedl.
Miners (1951)
Josef Herman (1911–2000)
Cyfrwng: olew ar fwrdd
Dimensiynau: uchder 281 x lled 618 cm
Artist a anwyd yng Ngwlad Pwyl oedd Josef Herman, sy’n cael ei gofio am ei ddarluniau o’r gymuned lofaol Gymreig yn Ystradgynlais. O 1944 ymlaen, fe fu’n byw am un mlynedd ar ddeg ar ben Cwm Abertawe, lle roedd y bobl leol yn ei alw’n ‘Joe Bach’. Fe adawodd Gymru (i fyw yn Sbaen ac yna yn Llundain) wedi i leithder yr hinsawdd ddechrau effeithio ar ei iechyd.
Fe gomisiynwyd y gwaith hwn, sydd ar chwe phanel mawr, ym 1951 ar gyfer Pafiliwn ‘Minerals of the Island’ yn y Festival of Britain. Mae’n dangos chwe glöwr yn gorffwys y tu allan i’r pwll ar ddiwedd eu sifft. Dywedodd Herman am y gwaith: 'Dw i’n meddwl bod hwn yn un o fy narluniau allweddol, a’r un pwysicaf i mi ei wneud yng Nghymru'.
Agorwch fersiwn sgrin gyfan o’r llun y gallwch ei chwyddo mewn ffenestr newydd.
Gofynnwch i’ch disgyblion ddisgrifio’r gwaith celf. Anogwch nhw i ddweud yn syml iawn beth maen nhw’n gallu ei weld.
Gallwch ddechrau drwy ddangos y llun cyfan ac yna chwyddo’r paentiad i archwilio’r manylion sydd ynddo. Neu gallwch ddechrau drwy ddefnyddio’r nodwedd chwyddo i ddangos un manylyn cyn tynnu’r ffocws allan i weld mwy o’r llun.
Anogwch eich disgyblion i edrych yn ofalus – dyma yw ‘grym y gweld’! Mae’n well peidio rhoi gormod o wybodaeth gefndirol eto, er mwyn i’r disgyblion allu datblygu eu syniadau a’u barn eu hunain.
Mae disgrifiad sain o’r paentiad ar gael, yn ogystal â thrawsgrifiad llawn, y gallwch hefyd ei ddefnyddio i ddisgrifio’r paentiad.
Edrychwch ar y paentiad eto a gofynnwch gwestiynau mwy penodol (er mwyn ‘annog’):
Gallwn nawr ddechrau archwilio ‘elfennau’r’ paentiad.
Ar gyfer y gwaith celf hwn, byddwch chi’n canolbwyntio ar yr elfennau canlynol o'r Pecyn Grym y Gweld (Saesneg yn unig):
Gofynnwch i’ch disgyblion roi tystiolaeth i gefnogi eu sylwadau:
Wrth ofyn y cwestiynau hyn, gallwch gyflwyno gwybodaeth o’r ‘Cefndir cyd-destunol i athrawon’. Mae atebion defnyddiol hefyd i’w cael yn y nodiadau i athrawon.
Gallwch ddarganfod mwy am ddull anghenion dysgu ychwanegol (ADY) Grym y Gweld ar hafan Grym y Gweld.
Nawr mae’n bryd archwilio’r gwaith celf mewn ffyrdd gwahanol. Mae’r rhestr hon o weithgareddau synhwyraidd yn annog disgyblion i gymhwyso eu dysgu, ac mae’n addas ar gyfer nifer o anghenion dysgu.
Creu
Rydym yn awgrymu gweithgareddau creadigol i bob dysgwr, gan gynnwys opsiwn cyffyrddol i gefnogi disgyblion sydd ag amhariad ar y golwg: mae’r gweithgareddau hyn yn archwilio nodweddion cyffyrddol defnyddiau, yn ogystal â marciau ystumiol, er mwyn archwilio’r gwaith celf ymhellach.
Profiad
Cyfathrebu
Gofynnwch i’ch disgyblion wneud y canlynol:
Llongyfarchiadau!
Rydych chi wedi cwblhau’r adnodd gwers hwn ar Rym y Gweld.
Mae mwy o adnoddau yn y thema hon i chi roi cynnig arnyn nhw – edrychwch ar yr adran ‘gwersi nesaf’ isod.
